İnsanlar, hayata bakışı, mantalitesi, yaşam tarzı düşünce ve davranışları yönüyle ve psikiyatrik bakışla ikiye ayrılır. Proaktif insan ve Reaktif insan. Bu iki tip, zıtlıkta birbirini tamamlar.
Pro-aktif insan, kendi dışında gelişen olayları dikkatle süzer, duygusal, bilişsel ve ruhsal zekâsını hassas bir uyumla kullanır. Vicdan sahibidir, empati kurar. Sevimli ve sevgilidir.PROAKTİF İNSAN: Etki alanına odaklıdır. Daima olumlu düşünür, Etki alanındaki insanları motive eder. Teşvik eder. Kendisi bizzat öncü olur. Çalışkandır, çözüm odaklıdır. Her seçenek için risk analizi yapar, kendisiyle ve çevresiyle barışık yaşar. Bilgi ve entelektüel yeteneklerini sağduyusu ile harmanlar ve üst düzey verimle kullanır.
Pro-aktif insan, kendisine bir musibet isabet ettiğinde, tevekkül eder. “Rabbim en doğrusunu bilir” der ve önce kendini gözden geçirir.
REAKTİF İNSAN ise: (Bundan sonraki olumsuz cümleleri olumluya çevirerek pro-aktif insan tanımını geliştirebilirsiniz.) İlgi alanına odaklıdır. Asla olumlu düşünmez.Kendi dışında gelişen olaylardan oldukça etkilenir. Gergin, panik, güvenlik duygusunu yitirmiş kırılgan kişiliklidir.
Reaktif insan: Edilgendir. Depresif mizaçlıdır. Başkalarının yargılarına haddinden fazla önem verir..Bir kaşık suda fırtınalar koparır. Veya başkalarının bir kaşık suda koparmış olduğu fırtınada rotalarını kaybederek boğulur. Tam bir trajedi senaristidirler. Öldük, bittik, biz yapamayız, biz başaramayız, İsrail bize günümüzü gösterir, o bina yıkılır, kesin yeniliriz, şike vardır, şifre vardır, biz adam olmayız, sizden adam olmaz, ne gerek var, neme lazım, başkası yapsın, o öyle olmaz, ben karışmam, benden öncekilerin suçu, ben…de iken, benim dediğim gibi olacak, …. Onun klasik cümleleridir.
Asla güvenilir değildir. Rüzgâra göre yelken şişirir.
Dün söylediklerini bugün inkâr eder. (şahitleri olsa bile) Kişisel kontrolünü kolayca kaybeder. Kişisel sınırlılıkları belirgin değildir. Hep başkalarının öngörüleriyle hareket eder.
Sadece ahkam keser, nutuk atar ama asla bir faydalı işi başardığı görülmemiştir.
Bir saat sohbet etseniz, filan takımı şampiyon yapacak, filan partiyi iktidara getirecek, dünyayı kurtaracak projeleri vardır ama nedense kendi hayatında bir başarısı yoktur. Çamur atmayı iyi bilir, asla takdir etmez. Kıskançtır ve hasistir.
Reaktif insan, nankördür. İyi şeyleri çabuk unutan balık hafızalıdır. Menfaatleri doğrultusun-da çok iyi yalakalık yapar, en yakın dostlarını bile bu uğurda göz kırpmadan satabilir.
Telkin, onun vazgeçilmez gıdasıdır. Sosyal rollerde tıkanıklar ve engellenme yaşar. Bu nedenle onda bilişsel ve davranışsal engellenme duygusunu kroniktir.
Karar veremez. Risk alamaz. Sakınımlı, çekinceli, mesâfeci, devamlı olarak güvenlik duygusu arayan, devamlı korunmayı ve gözetilmeyi bekleyen ruh halleri vardır. Duygusal, ruhsal ve bilişsel zekaları birbirinden bağımsız çalışır.
Vicdanı çizik yemiş, davranış ve düşünceleri ahlaki altyapıdan yoksundur.
Hukuki ve etik ispatı olsa bile kendi isteği doğrultusunda olmayan her türlü olayın kendisi için bir entrika olduğunu düşünür. Egoist ve acımasızdır. Daima “öküzün altında buzağı” arar. Her faydalı işe öyle olumsuz bakış açıları geliştirir ki, hayretler içinde kalırsınız.
Reaktif insan amacına ulaşmakta sürekli “zorlantı” ve “gerilim” yaşar. Ütopik ve kurgusal olarak daima faciayı ve yenilgiyi bekler. Havadan nem kapar. En ufak durumdan heyecanla ve korkuyla genel çıkarımlar yaparak, problem durumunu her zaman abartılı olarak algılarlar.
Kendini dev aynasında görür, vazgeçilmez olduğunu düşünür ve sonunda kendisine bir musibet isabet ettiğinde: “Bunu hak etmedim” diyerek isyankar olur, sağa sola saldırır.
Reaktif insan, parayı çook sever. Makamı çook sever. İltifatı çook sever. Ama yalnız ölür.
Reaktif insan dost görünür, dost olmaz; düşman görünür, düşman olmaz. Reaktif insan enerjinizi emer. Ömrünüzü kısaltır.
Şeytandan korkmaya gerek yok. Zira tarafı ve niyeti belli. Peki ya Reaktif insanın…
Ne dersiniz,
Yukarıdaki tanıma uyan kaç kişi var çevrenizde.
İsim isim sıralayın ve sağlığınız için uzak durun onlardan bundan böyle..
Ben şahsen, birkaç tane tanıyorum. Ve sanırım sizin listenizde de ön sıradalar.
……
Nefs-i emarenin, düşmanın ve şeytanın şerrinden; Reaktif insanın dostluğundan Allah hepimizi korusun. AMİN
Değerlendirmeleriniz için teşekkurler.